Dariusz Kosiński, Wanda Świątkowska, Il teatro sconosciuto di Jerzy Grotowski. Le rappresentazioni al Teatro delle 13 File, 1959–1964, przełożyła Katarzyna Woźniak-Shukur, redakcja przekładu Laura Pillon, Cue Press, Imola 2023.
Jan Michalik, Gawędy o teatrze krakowskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2023.
Arystofanes, Żaby, tłum. Olga Śmiechowicz, Księgarnia Akademicka, Kraków 2023.
Nakładem wydawnictwa Cambridge University Press w prestiżowej serii przedstawiającej historie teatrów różnych krajów ukazał się tom A History of Polish Theatre pod redakcją Katarzyny Fazan, Michała Kobiałki i Bryce'a Lease'a.
https://www.cambridge.org/pl/academic/subjects/arts-theatre-culture/european-theatre/history-polish-theatre
Wśród autorów pracownicy i pracowniczki Katedry Teatru i Dramatu Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego: prof. dr hab. Katarzyna Fazan, prof. dr hab. Grzegorz Niziołek, prof. dr hab. Włodzimierz Szturc, dr hab. Dorota Jarząbek-Wasyl, prof. UJ, dr hab. Agnieszka Marszałek, prof. UJ, dr hab. Tadeusz Kornaś, prof. UJ, dr hab. Marcin Kościelniak oraz dr Anna R. Burzyńska, a także dr hab. Krzysztof Zajas, prof. UJ, z Katedry Kultury Literackiej Pogranicza.
A History of Polish Theatre proponuje (nie tylko) zagranicznemu odbiorcy nowe spojrzenie na złożoną przeszłość polskiego teatru widzianą ze współczesnej perspektywy historycznych i kulturowych przewartościowań. Chcieliśmy, aby docenione i obecne w badaniach na świecie zjawiska (takie jak idee Witkacego, dramaturgia Sławomira Mrożka, teatr Jerzego Grotowskiego, Tadeusza Kantora, Krystiana Lupy czy Krzysztofa Warlikowskiego) znalazły się w szerokim kontekście procesów przeszłości i projektów dzisiejszej sztuki. Chcieliśmy ponadto poszerzyć i wzbogacić panoramę dziejów polskiego teatru poprzez wyróżnienie mniej znanych artystek i artystów teatru oraz przekierowanie uwagi na rozproszone zjawiska kultury teatralnej polskich ziem.
Reprezentujący różne perspektywy światopoglądowe autorki i autorzy tomu uwzględnili złożoność niejednorodnej koncepcji teatru polskiego, który nie zawsze był/jest teatrem narodowym, a na pewno nie jest teatrem jednolicie pojętej formacji kulturowej. Punktem wyjścia stały się dla nas dylematy dynamizujące poszukiwania historyczne i refleksję współczesną. Zadawaliśmy sobie i czytelnikowi pytania: czy myślimy o teatrze polskim, czy o teatrze na ziemiach polskich, państwa, którego granice były zmienne a społeczność mentalnie zróżnicowana i wielonarodowościowa? Czy myślimy o teatrze języka polskiego czy o wielojęzycznym życiu kulturowym obszaru ważnego dla niejednoznacznej europejskiej tożsamości? Jak myśleć o miejscu historii i współczesności teatru dziś, w obliczu nowych wyzwań i niepewności?
W strukturę tomu wpisana została z jednej strony peryferyjność, jak i wielokulturowość teatru ziem polskich, z zaznaczeniem wartości teatru żydowskiego, niemieckiego, litewskiego, wpływów włoskiej, francuskiej i rosyjskiej kultury scenicznej oraz żywej obecności Szekspira zarówno na scenach, jak i w świadomości twórców. Mimo koniecznych skrótów udało się z jednej strony stworzyć komplementarną, wieloautorską wizję dziejów teatru rozwijającego się od średniowiecza do drugiej dekady XXI wieku, z drugiej zaś – wskazać na problemy ważne z perspektywy współczesnej dyskusji o tożsamości kultury narodowej. Wielość perspektyw umożliwiła (przynajmniej częściowo) odejście od dominujących w dawnej historiografii koncepcji pisania o teatrze jako o praktyce reżyserów, aktorów, scenografów, autorów dramatycznych; stworzyła szanse, by zaznaczyć problematyczność tradycji romantycznej czy wyodrębnić różnorodność podstaw religijnych fundujących kulturę teatralną ziem polskich oraz podkreślić negatywną presję historyczno-politycznych determinant.
Perspektywa archiwów czytanych „tu i teraz”, przy użyciu nowych metodologii, umożliwiła nowe spojrzenie na kategorie rozwijającego się dynamicznie od uzyskania politycznej niezależności w 1918 i 1989 roku dyskursu scenicznego. Różne fragmenty analiz historycznych przyniosły rozpoznania trudnej wolności politycznej, której przemiany wprowadziły na grunt teatru problematykę genderową i na nowo kazały definiować dylematy tożsamości rasowej, płciowej, narodowej i społecznej.
Tom w dialektycznej formule, rozpisanej na wiele głosów licznej grupy badaczy, polskich i zagranicznych, tworzy układ konstelacyjny (według kategorii Waltera Benjamina), otwarty jako propozycja dialogu z przeszłością. Kompozycja całości oferuje (zgodnie z zasadami serii w jakiej została wydana) chronologiczną narrację przecinaną wątkami problematyzującymi znane i oryginalne formy polskiego teatru związane między innymi – by wymienić tylko parę – z koncepcją rytualnych korzeni teatru, awangardowymi eksperymentami teatru/instalacji, scenicznych form dźwiękowych, czy sztuki jako kreacji performerskiej.
A History of Polish Theatre w zwartej, a zarazem fragmentarycznej całości śledzi procesy historyczne i bada szczegóły, podporządkowuje chronologię ujęciom problemowym, jednym słowem zmierza ku otwartej – na różne pytania i dopowiedzenia – syntezie.
Reduta. Źródła i komentarze, wybór i opracowanie Wanda Świątkowska, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2022
Anna Róża Burzyńska, Atlas anatomiczny Georga Büchnera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2022.
Katarzyna Fazan, Pasaże scenografii. Praskie Quadriennale 1999-2019, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2022.
Arystofanes, Lizystrata, tłum. Olga Śmiechowicz, Biblioteka Śląska, Katowice 2022.
Teatr brzydkich uczuć, red. Monika Kwaśniewska, Katarzyna Waligóra, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2021
J. Osterwa, Dzienniki wypraw 1938–1939, wybór i opracowanie A. Kruczyński, W. Świątkowska, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Muzeum Teatralne, Teatr Wielki-Opera Narodowa, Warszawa 2020
W. Szturc, Diapazony i Fonosfery, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020
Z. Posmysz, Czy to temat? Dramaty, wybór i wstęp A.R. Burzyńska, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2020
Ślady teatru. Księga ofiarowana Profesor Joannie Walaszek, red. D. Jarząbek-Wasyl, T. Kornaś, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2020
K. Fazan, Kantor. Nie/Obecność, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019
Heroica. Bohaterstwo w literaturze i kulturze europejskiej, red. E.A. Gawarecka, E. Wesołowska, W.Szturc, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2019
D. Jarząbek-Wasyl, B. Maresz, Archiwum teatru XIX wieku: ludzie, dokumenty, historie, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2019
M. Kwaśniewska, Między hierarchią a anarchią. Teatr - Instytucja – Krytyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019
K. Lipiński, Kłótnia przez zakład, libretto Jana Nepomucena Kamińskiego, t. I: Partytura/Score, t. II: Wyciąg fortepianowy/Piano score, przygotowali do wydania: M. Prochaska, A. Marszałek [wstęp i opracowanie tekstologiczne libretta], J. Subel. P. Łykowski, Akademia Muzyczna im. K. Lipińskiego we Wrocławiu, Wrocław 2019, s. 31-91 [w tomach I i II]
G. Niziołek, Polish Theatre of The Holocaust, Bloomsbury, Methuen Drama, London-New York 2019
Reducie na stulecie. Studia i rozpoznania, red. D. Kosiński, W. Świątkowska, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2019
O. Śmiechowicz, Trojanki Jana Klaty, Universitas, Kraków 2019
W. Świątkowska, Hamlet.pl. Myślenie „Hamletem” w powojennej kulturze polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019
M. Kościelniak, Egoiści. Trzecia droga w kulturze polskiej lat 80., Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2018
J. Michalik, Repertuar Teatru Miejskiego w Krakowie 1913-1918, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018
W. Szturc, Eironeia, Księgarnia Akademicka, Kraków 2018
O. Śmiechowicz, Arystofanes w Oxfordzie, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa 2018
O. Śmiechowicz, Didaskalia do historii - teatr starożytnej Grecji i jego kontekst polityczny, Universitas, Kraków 2018
O. Śmiechowicz, Polish Theatre after the Fall of Communism. Dionysus since ’89, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle 2018
O. Śmiechowicz, Polski teatr po upadku komunizmu. Lupa, Warlikowski, Klata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018
Teatr a Kościół, red. A. Adamiecka-Sitek, M. Kościelniak, G. Niziołek, Wydawnictwo Instytutu im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2018
Crudelitas. Okrucieństwo w literaturze i kulturze europejskiej, red. E. Wesołowska, W. Szturc, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2017
T. Kornaś, Apologie. Szkice o teatrze i religii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017
W. Szturc, Genetyka widowiska: człowiek/maska/rytuał/widowisko, Księgarnia Akademicka, Kraków 2017
K. Waligóra, Koń nie jest nowy. O rekwizytach w teatrze, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017
D. Jarząbek-Wasyl, Za kulisami. Narodziny przedstawienia w teatrze polskim XIX wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016
Joined Forces. Audience Participation in Theatre, red. A.R. Burzyńska, Alexander Verlag, Berlin 2016
M. Kwaśniewska, Pytanie o wspólnotę. Jerzy Grzegorzewski i Jan Klata, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2016
W. Świątkowska, Hamleci Jerzego Grotowskiego, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2016
Odsłony współczesnej scenografii. Problemy-sylwetki-rozmowy, red. K. Fazan, A. Marszałek, J. Rożek-Sieraczyńska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellonskiego, Kraków 2016
1968/PRL/teatr, red. A. Adamiecka-Sitek, M. Kościelniak, G. Niziołek, Wydawnictwo Instytutu im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2016
W. Krogulski, Notatki starego aktora. Przewodnik po teatrze warszawskim XIX wieku, wybór i oprac. D. Jarząbek-Wasyl, A. Wanicka, Universitas, Kraków 2015
Mapowanie publiczności. Publikums-Mapping, red. A.R. Burzyńska, Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2015
J. Michalik, Tadeusz Pawlikowski. Legenda, człowiek, teatr, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2015
T. Pawlikowski, Recenzje teatralne i kroniki opery, oprac. J. Michalik, A. Wanicka, A. Wypych-Gawrońska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015
Rzemiosło teatru. Etos – profesje – materia, red. A. Dąbek, W. Świątkowska, Księgarnia Akademicka-Łaźnia Nowa, Kraków 2015
W. Szturc, Dotkliwe przestrzenie. Studia o rytmach śmierci, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015
O. Śmiechowicz, Arystofanes, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa 2015
M. Dębowski, Jean Potocki et le théâtre polonais. Entre Lumières et premier romantisme, Classiques Garnier, Paryż 2014
Dramat polski 1765 - 2005. Przedstawienia, druki, archiwalia, współautorzy: J. Michalik, S. Hałabuda, A. Stafiej, t. I – III, Księgania Akademicka, Kraków 2014
Dziś Tadeusz Kantor! Metamorfozy śmierci, pamięci i obecności, red. M. Bryś, A.R. Burzyńska, K. Fazan, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014
M. Kościelniak, „Młodzi niezdolni” i inne teksty o twórcach współczesnego teatru, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014
Portret aktora. Ein Schauspielerporträt, red. A.R. Burzyńska, Teatr Lalek „Pleciuga”, Szczecin 2014
O. Śmiechowicz, Poeci sceniczni w komediach Arystofanesa, Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy, Saarbrücken 2014
Tadeusz Kantor Today. Metamorphoses of Death, Memory and Presence, red. K. Fazan, A.R. Burzyńska, M. Bryś, Peter Lang Edition, Frankfurt am Main 2014
Europejski Wiek Osiemnasty: uniwersalizm mysli; różnorodność dróg. Studia i Materiały, red. M. Dębowski, A. Grześkowiak-Krwawicz, M. Zwierzykowski, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków 2013
T. Kornaś, Włodzimierz Staniewski i Ośrodek Praktyk Teatralnych „Gardzienice”, Wydawnictwo Homini - Tyniec, wydanie drugie, Kraków 2013
E. Miodońska-Brookes, Tutaj, czyli w Krakowie. Rozmowy o domu i uniwersytecie, red. J. Zach, D. Jarząbek-Wasyl, M. Antoniuk, Universitas, Kraków 2013
G. Niziołek, Polski teatr Zagłady, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2013
Pamiętniki króla Stanisława Augusta – antologia, red. M. Dębowski, przeł. Wawrzyniec Brzozowski, Wydawnictwo Muzeum Łazienki Królewskie, Warszawa 2013
Performans, performatywność, performer. Próby definicji i analizy krytyczne, red. E. Bal, W. Świątkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013
W. Szturc, Rytualne źródła teatru. Obrzęd – maska – święto, Wydawnictwo PWST, Kraków 2013
J. Barbey d’Aurevilly, Oczarowana, przekład i opracowanie (wstęp, przypisy) M. Dębowski, wydanie drugie zmienione i poprawione, Oficyna Literacka, Kraków 2012
A.R. Burzyńska, Małe dramaty. Teatralność liryki Stanisława Grochowiaka, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012
S. Grochowiak, Lęki poranne. Dramaty, wybór i wstęp A.R. Burzyńska, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2012
H. Kajzar, Koniec półświni. Wybrane utwory i teksty o teatrze, wybór i red. Marcin Kościelniak, Korporacja Ha!art, Kraków 2012
E. Kietlińska, Wrażenia i wspomnienia, wstęp i opracowanie J. Michalik, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012
T. Kornaś, Schola Teatru Węgajty. Dramat liturgiczny, Wydawnictwo Homini - Tyniec, Kraków 2012
M. Kościelniak, Prawie ludzkie, prawie moje. Teatr Helmuta Kajzara, Korporacja Ha!art, Kraków 2012
Rimini Protokoll. Na tropie codzienności, red. M. Dreysse i F. Malzacher, red. polskiego wydania A.R. Burzyńska, tł. M. Borowski i M. Sugiera, Fundacja Malta-Korporacja Ha!art, Poznań-Kraków 2012
Wyostrzyć wzrok. J.M. Coetzee: sztuka, świat i polityka, red. A.R. Burzyńska i W. Rapior, Fundacja Malta-Wydawnictwo Homini, Poznań-Kraków 2012
Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie, red. M. Kwaśniewska, G. Niziołek, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2012
A.R. Burzyńska, Maska twarzy. Twórczość dramatyczna Stanisława Grochowiaka, Księgarnia Akademicka, Kraków 2011
A. Marszałek, Prowincjonalny teatr stołeczny. Trzy spojrzenia na scenę lwowską 1864-1887, w serii: „Polskie Piśmiennictwo Teatralne XIX wieku”, wyd. TN „Societas Vistulana”, Kraków 2011
W. Szturc, Nowe przestrzenie. Studia o namiętności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011
A. Wanicka, Dramat i komedia Teatrów Warszawskich 1868-1880, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr
aków 2011
20-lecie. Teatr polski po 1989, red. D. Jarząbek, M. Kościelniak, G. Niziołek, Korporacja Ha!art, Kraków 2010
W. von Humboldt, Uwagi Niemca o sztuce scenicznej francuskich aktorów tragicznych, wstęp, przekład i opracowanie tekstu M. Dębowski, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2010
Польська. Культура. Україна: лекції про театр [Polska. Kultura. Ukraina: wykłady o teatrze], red. W. Świątkowska, H. Wesełowska, Centrum im. Łesia Kurbasa i Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Kijów-Wrocław 2010
Słowacki/Grotowski. Rekontekstualizacje, red. D. Kosiński, W. Świątkowska, Instytut im. Jerzego Grotowskiego, Wrocław 2010