Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Katedra

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Krakowska teatrologia. Krótka historia

Krakowska teatrologia zrodziła się ze środowiska polonistów uniwersyteckich. W 1967 w Katedrze Literatury Polskiej Jerzy Got otworzył pierwsze seminarium magisterskie poświęcone historii teatru – wówczas była to specjalizacja wybierana przez studentów filologii polskiej po III roku studiów. Pierwsi absolwenci polonistyki o tej specjalizacji ukończyli studia w roku 1969.

W takiej zalążkowej postaci teatrologia krakowska pozostawała do roku 1974; poza Gotem seminaria, na których powstawały m.in. prace z zakresu wiedzy o teatrze i dramacie, prowadzili też: Maria Podraza-Kwiatkowska, Henryk Markiewicz, później Jan Błoński. Zainteresowaniu tematyką teatralną sprzyjał znakomity rozwój krakowskich scen tego okresu.

W 1971 Got powołał do istnienia Zespół do Badań nad Historią Teatru Krakowskiego, który stał się pierwszym krokiem ku zorganizowaniu Zakładu Teatru, Filmu i Telewizji w Instytucie Filologii Polskiej. W 1972 powstał program, a w 1974 uruchomiono studia polonistyczne ze specjalnościami: teatrologiczną oraz filmoznawczą i telewizyjną. Studenci wybierali specjalność począwszy od III roku, jednak niektóre przedmioty związane z teatrem realizowano już od I roku studiów. W ówczesnym programie pięcioletnich studiów dziennych znalazło się 21 przedmiotów z zakresu wiedzy o teatrze, co stanowiło wyjątkowy program na tle tradycji kształcenia polonistycznego w tej epoce.

Jerzy Got planował stworzenie z czasem odrębnego Instytutu Sztuk Widowiskowych, ostatecznie jednak teatrologia nie oderwała się od studiów polonistycznych ani nie znalazła się administracyjnie poza Instytutem Filologii Polskiej, ceniąc sobie udział w filologicznej tradycji uniwersyteckiej polonistyki.

W roku akademickim 1980/81 Zakład Teatru, Filmu i Telewizji podzielił się na dwie odrębne jednostki – w efekcie filmoznawcy i specjaliści od telewizji w 1996 przenieśli się na nowo utworzony Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, zaś Zakład Teatru pozostał związany z polonistyką. Właśnie w roku 1980/81 wprowadzono pewne modyfikacje dotychczasowego programu specjalności teatrologicznej: na skutek wieloletniej już praktyki kształcenia, wyodrębniły się bloki historyczny, teoretyczny i warsztatowy, które – jako formuła wypróbowana i doskonalona przez lata doświadczeń dydaktycznych – tworzą do dziś podstawę programu studiów teatrologicznych na Wydziale Polonistyki UJ. Od tej pory specjalność wybierana była już na etapie egzaminów wstępnych, a o przyjęciu do grupy teatrologicznej decydowały oceny uzyskane na egzaminach wstępnych. Przez lata specjalność teatrologiczna była traktowana jako studia dla najlepszych i wymagała szczególnego wysiłku od zdających egzaminy wstępne.

Okres krystalizacji koncepcji kształcenia teatrologicznego był jednocześnie czasem rozwoju badań historyczno-teatralnych, które obejmowały przede wszystkim prace nad dziejami dramatu i  teatru polskiego XIX i XX wieku, nad recepcją dramatu obcego w polskim teatrze oraz nad historią teatrów galicyjskich (Kraków, Lwów) i Teatrów Warszawskich w XIX wieku. Patronem i mistrzem „szkoły historycznej” stał się Jan Michalik, długoletni kierownik Zakładu Teatru, potem Katedry Teatru. Drugą domeną teatrologów krakowskich stały się badania nad teatrem współczesnym, nad opisem spektaklu i warsztatem krytycznym W kręgu krakowskiej teatrologii powstał dwumiesięcznik „Didaskalia. Gazeta Teatralna”, który dzisiaj jest wysoko punktowanym pismem branżowym. Oba te nurty: historii teatru i badań sceny najnowszej dynamicznie rozwijają się do dziś, o czym świadczy między innymi fakt, że w dziewięcioletniej historii Nagrody Polskiego Towarzystwa Teatralnego, sześć razy trafiła ona w ręce „krakowskie”.

Studia na Wiedzy o teatrze są wynikiem wieloletniego procesu rozwoju krakowskiego środowiska teatrologicznego związanego z Wydziałem Polonistyki UJ.

W 1997 w Instytucie Filologii Polskiej utworzono pod kierunkiem Małgorzaty Sugiery Pracownię Dramatu, która została wkrótce przekształcona w Katedrę Dramatu, a potem, w 2012 roku w Katedrę Performatyki. Obie katedry współpracują w prowadzeniu zajęć na studiach I stopnia.

Kierunek Wiedza o teatrze powołała, zgodnie z zasadami Procesu Bolońskiego, Rada Wydziału Filologicznego na posiedzeniu w dniu 28 czerwca 2001 roku w systemie dwustopniowym (3-letnie studia licencjackie i 2-letnie studia magisterskie). Obecnie studia I stopnia prowadzone są wspólnie przez członków Katedry Teatru i Dramatu oraz Katedry Performatyki. Studia II stopnia: kierunek Teatrologia prowadzony jest przez Katedrę Teatru i Dramatu, zaś kierunek Performatyka przedstawień przez Katedrę Performatyki.

Przedstawiciele obu specjalności prowadzą również zajęcia na innych kierunkach w obrębie Wydziału Polonistyki. Od kilku lat obszerne (obejmujące 120 godzin zajęć) bloki teatrologiczne i performatyczne znajdują się w programie studiów na Antropologii Kultury oraz Tekstach Kultury. Prowadzą je pracownicy obu naszych katedr oraz nasi doktoranci.